Onderzoek naar de impact van de coronacrisis op communicatieteams
Coronacrisis is kans én bedreiging voor communicatieteams bij de overheid.
8 juni 2020
Organisatie en bestuurders van gemeenten en Veiligheidsregio’s doen een groot beroep op communicatieteams sinds het begin van de coronacrisis. Hun inzet en resultaat worden ook meer gewaardeerd dan voor het begin van de crisis. Veel communicatieteams zien dat als een kans om de toegevoegde waarde van professionele communicatie te laten zien. Maar er zijn ook zorgen. Want veel teams draaien al maanden extra uren en de vermoeidheid begint toe te slaan. Hoe moet dat in de tweede helft van het jaar, als het reguliere werk - ook wat nu is blijven liggen - ook weer opgepakt moet worden? En de crisis wellicht weer oplaait? Deze zorgen - in combinatie met mogelijke bezuinigingen - maken van de coronacrisis zowel een kans als een bedreiging voor communicatieteams bij de overheid. Dat blijkt uit onderzoek dat Logeion, de Nederlandse beroepsorganistie voor communicatieprofessionals, en Renata Verloop, zelfstandig adviseur overheidscommunicatie, eind mei 2020 uitvoerden.
De resultaten in het kort
Bij de meeste gemeenten en Veiligheidsregio’s heeft Communicatie sinds de crisis een sterkere positie gekregen.
De drukte houdt aan tot eind van het jaar en andere opgaven voor communicatie komen in de knel.
Communicatieteams zijn in control en/of in hun element, maar maken zich ook zorgen over aanhoudende werkdruk.
Communicatiemiddelen van de rijksoverheid worden door alle gemeenten en Veiligheidsregio’s gebruikt.
Aan het onderzoek deed 84 gemeenten mee (24% van alle gemeenten) en 11 Veiligheidsregio’s (44% van alle Veiligheidsregio’s).
Bekijk de toelichting die ik gaf tijdens een webinar met Logeion op 11 juni 2020.
Communicatieteams staan op de kaart sinds de crisis
Communicatieteams staan duidelijk op de kaart bij bestuur en organisatie van gemeenten en Veiligheidsregio’s sinds de coronacrisis. Niet zo gek, omdat zij al maanden in touw zijn met het communiceren van alle richtlijnen, noodverordeningen en regelingen. Ze beantwoorden veelgestelde vragen en adviseren over hoe communicatie kan helpen bij het naleven van alle regels. Daarbij wordt dankbaar gebruik gemaakt van de communicatiemiddelen die landelijk beschikbaar zijn. Alle gemeenten en Veiligheidsregio’s gebruiken deze geheel of gedeeltelijk.
Meer waardering voor inzet en resultaat
Het onderzoek laat zien dat er een veel groter beroep wordt gedaan op de communicatieteams sinds het begin van de crisis, bestuur en organisatie zich meer laten adviseren en de waardering voor inzet en resultaat groter is. Die waardering wordt voor Communicatie wordt door veel respondenten ook als een kans gezien die deze crisis met zich meebrengt. Zoals een van de respondenten zegt:
“Voor het coronavirus is geen medicijn, geen vaccin. Een van de weinige 'wapens’ die we hebben zijn de omgevingsanalyses, communicatie en gedragsbeïnvloeding. We hebben nog meer het belang en effect van communicatie en gedragsbeïnvloeding kunnen laten zien. De organisatie kijkt naar ons, luistert naar ons en waardeert ons als team communicatie.”
De teams hebben ook veel geleerd tijdens deze crisis. Ze noemen daarbij vaak de kracht van hun samenwerking als team en de digitale vaardigheden die flink zijn toegenomen. Het was wel flink aanpoten sinds de crisis. De extreme drukte neemt nu af, maar de teams verwachten dat het tot het eind van het jaar wel drukker zal zijn dan normaal. De helft van de gemeenten heeft behoefte aan extra capaciteit (1 tot 2 fte), de meerderheid van de Veiligheidsregio’s ook (gemiddeld 2 fte).
Dit zijn de zorgen die communicatieteams hebben voor de tweede helft van het jaar
Hoewel de meeste teams aangeven nu ‘in control’ of ‘juist nu in hun element’ zijn, slaat ook de vermoeidheid toe. Een op de vijf teams geeft aan overbelast te zijn en daarnaast geeft een aantal aan op het randje te zitten. Er wordt dan ook wel met zorg naar de tweede helft van het jaar gekeken.
Als grootste knelpunt zien de teams bij zowel de gemeenten als Veiligheidsregio’s het feit dat het reguliere werk weer moet worden opgepakt, terwijl onzeker is hoe lang de crisis aanhoudt. Nu komen andere opgaven voor communicatie al in de knel, maar bij een eventuele opleving van de crisis is dat helemaal het geval. Sommigen verwachten dat collega’s een inhaalslag verwachten: “Uitgestelde projecten die dan met stoom en kokend water moeten doorgaan.” Anderen denken dat die opgaven “niet onveranderd doorgaan, maar worden aangepast”.
Een deel van de gemeenten en Veiligheidsregio’s herkent dat er mogelijk bezuinigingen aankomen die ook impact hebben op capaciteit en budget voor Communicatie. Een deel anticipeert daar ook al op.
Onze aanbevelingen: maak heldere keuzes en voer het gesprek over de impact van mogelijke bezuinigingen
Het komt er nu op aan stevige en strategische keuzes te maken. Niet alleen voor communicatieteams zelf, maar zeker ook voor organisatie en bestuur. Waar zetten zij de beschikbare capaciteit slim op in?
En welke rol speelt goed communiceren in de komende tijd, waarin meer mensen een beroep zullen moeten doen op de overheid? Wil je dan bezuinigen op Communicatie, stel je andere prioriteiten of ga je juist extra investeren in je communicatieteam?
Er is ook behoefte aan kennisuitwisseling over het afschalen van de crisisorganisatie. Hoe pakken anderen het inrichten van een projectorganisatie aan of hoe organiseer je communicatie over corona in het reguliere proces?
Logeion wil als beroepsvereniging graag bijdragen aan deze kennisuitwisseling, bijvoorbeeld door het organiseren van digitale kennissessies in de tweede helft van het jaar. Heb je daar ideeën over of suggesties voor? Laat het dan zeker weten!
Meer informatie
De volledige resultaten van het onderzoek zijn vrij beschikbaar en mogen worden gedeeld, maar uitsluitend met deze bronvermelding: © 2020 Logeion en Renata Verloop Advies & Management.
Je kunt ook deze toelichting bekijken die ik gaf tijdens een webinar van Logeion op 11 juni 2020.
Heb je vragen? Neem dan contact op met:
Andre Manning, amanning@logeion.nl, 06-80064418 of
Renata Verloop, renata@renataverloop.nl, 06-46310703